D i d g
e & D o t s
Didge & Dots is een idee van Coen van Hall en Brigitte
Eggens. Zowel Brigitte als Coen zijn na hun verblijf in
Australië bevangen door de aboriginal cultuur en diens kunsten, het
maken van muziek en de bijzondere dottekeningen.
De Didge
De didgeridoo is een magisch klinkend blaasinstrument van de
Aboriginals. Het is één van de oudste blaasinstrumenten in de
wereld. Een klein deel van Aboriginal Australië speelt didgeridoo.
Vanuit het noorden van Australië verspreidde de didgeridoo zich naar
de Kimberley’s (Noord West Australië) en het noorden van Queensland.
En wordt voornamelijk gebruikt voor ceremonies, waarbij het
instrument de zang en dans begeleiden. Het zekere bestaan van de
didgeridoo gaat via berekeningen terug tot ca. 1500 jaar geleden.
Langer is echter ook mogelijk. Het is een instrument met een
gemiddelde lengte van ongeveer 1,20m tot 1,50m. Wanneer men het over
een ‘echte’ didgeridoo (of Yidaki) heeft, is deze van eucalyptus
hout, een hardhout-soort, welke in Australië veelvuldig voorkomt.
Deze kleine boomstammen worden uitgehold door termieten. Mieren met
sterke kaken, die zich een weg door de boomstam eten. Van origine
wordt aangenomen dat de eerste didgeridoo van bamboe waren. Gezien
ook de muurschilderingen, waarin de bespelers de didgeridoo met 1
hand bespelen en tegelijkertijd dansen. Een onmogelijkheid met een
zware eucalyptus didgeridoo.
In de late jaren 80 verspreidde het instrument zich over de wereld.
Elk land heeft zijn eigen didgeridoo virtuozen (zie voorbeelden
filmpjes). De didgeridoo wordt in het westen gebruikt in
verschillende muzikale stromingen. Van dance, pop, folk tot
wereldmuziek. Daarnaast is het instrument ook populair bij de wat
spirituelere mensen, die speciale waarden toekennen aan het
instrument. Ook de gezondheidszorg heeft de didge ontdekt en wordt
deze gebruikt om de weke delen achter in de mondholte te trainen, om
zo snurk- en apneuklachten (ademstops in slaap) tegen te gaan. Zo is
het CWZ ziekenhuis in Nijmegen vanaf 2009 intensief hiermee bezig en
heeft Coen van Hall (Didge & Dots) daar het lesprogramma voor
geschreven als ook de workshops aldaar gegeven.
Het geluid van de didgeridoo:
In tegenstelling met de trompet, blaas je de didgeridoo juist zacht
aan. Het geluid is eenvoudig te maken. Je vormt met je lippen de
letter ‘p’ en voor je het weet klinkt de drone, het typerend
zoemende geluid.
Basistoon:
Het instrument kan ook percussief gespeeld worden. Het is dus ook
een ritmisch instrument.
Ritmisch spel:
Daarnaast werkt het instrument, via het bespelen van het doorademen,
ook rustgevend en volgens sommigen zelfs meditatief:
Voorbeeld:
De Dots
Dot painting (schilderen in stippen) is de
traditionele teken- en schildertechniek van de Australische
Aborigines. Gebeurde dit oorspronkelijk op rotsen, boomschors,
personen of in het zand, vanaf het midden van de twintigste eeuw
heeft deze kunstvorm een nieuwe impuls gekregen doordat men gebruik
ging maken van moderne middelen zoals acrylverf en doek.
Dot painting wordt gebruikt om een verhaal te vertellen. Dit verhaal
kan zijn oorsprong vinden in oude mythologische tijden, het heden of
de toekomst, samenvallend in de droomtijd, het bijzondere en voor de
westerse mens uiterst moeilijk te begrijpen tijdconcept van de
aborigines.
Met behulp van een stokje, een takje van een boom of zelfs een
satéprikker wordt de verf op de ondergrond aangebracht, nadat de
omtrek van de afbeeldingen van het verhaal in ruwe schetsen is
ingetekend.
Er worden veel symbolen gebruikt. Een cirkel duidt meestal een
overnachtingsplaats aan. De letter U duidt op een mens. Is er een
speer geschilderd naast deze U, dan is het een man, is er een
"graafstok," dan is het een vrouw. De trektochten van mensen en
dieren worden door lange lijnen weergegeven. De betekenis van een
schilderij is het eigendom van de schilder. Slechts hij of zij kan
het verhaal vertellen.
De belangrijkste categorie dot paintings wordt gebruikt voor de
initiatieplechtigheden. Veel schilderijen van dit type worden
verborgen gehouden en zijn bestempeld als heilig. Niet-Aboriginals
mogen deze schilderijen absoluut niet aanschouwen. Inbreuk hierop
wordt bestraft door de lokale oudsten.
Veel schilderijen worden nu haastig gemaakt om verkocht te worden
aan handelaars die vanuit de grote steden de woestijn in trekken.
Goede prijzen worden verkregen in de ateliers in de steden, zozeer
dat op veel plaatsen dot painting een commerciële bezigheid is
geworden
|